Gümrük İşlemlerinde Doğrudan Ve Dolaylı Temsil Risk Ve Maliyet Unsurları
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 5 inci maddesinde; Bütün kişiler, gümrük mevzuatı ile öngörülen tasarrufları ve işlemleri gerçekleştirmek üzere gümrük idarelerindeki işleri için bir temsilci tayin edebilirler.

Temsil, doğrudan veya dolaylı olabilir. Temsilci Doğrudan temsil durumunda başkasının adına ve hesabına hareket eder. Dolaylı temsil durumunda ise kendi adına, ancak başkasının hesabına hareket eder. Temsilci, temsil edilen kişi namına hareket ettiğini beyan etmek, temsilin doğrudan veya dolaylı olduğunu belirtmek ve sahip olduğu temsil yetki belgesini gümrük idarelerine ibraz etmek zorundadır.

Mezkur kanunun 225 inci maddesinde; Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin faaliyetler, 5 inci madde hükümleri çerçevesinde, sahipleri ile bunların adına hareket edenler tarafından doğrudan temsil yoluyla veya gümrük müşavirleri tarafından dolaylı temsil yoluyla takip edilir ve sonuçlandırılır.

Doğrudan temsilde, kendisine yetki verilmiş olan temsilcinin yapmış olduğu hukuki işlemin hüküm ve sonuçları işlemin yapıldığı andan itibaren doğrudan doğruya temsil olunana ait olur. Doğrudan temsilin söz konusu olabilmesi için, temsilcinin temsil yetkisine sahip olması ve temsil olunan adına ve hesabına hareket etmesi gerekir. Temsilci, temsilname ile imza atar ve doğrudan firma sahiplerini ve yönetim kurulunu temsil eder, attığı her imza da kendilerini doğrudan bağlar. Doğrudan temsilde, işlemin bütün sonuçları 3. kişi ile temsil edilen arasında olur. Temsilcinin temsil ettiği kişinin adını vermesi gerekir.

Dolaylı temsilde ise, kendisine yetki verilmiş olan temsilci hukuki işlemi yaparken bunu başkasının adına ve hesabına yapmaktadır. Gümrük kanununun 229 maddesinin ikinci fıkrasında; ilgili gümrük müşavirinin kişisel cezai sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla, işlemi yapan kişi ile birlikte tüzel kişilik de gümrük idaresince alınan vergiler ve verilen para cezaları yönünden müteselsilen sorumludur demektedir.

Gümrük Müşavirlerinin verdiği hizmet dolaylı temsil olup, firmaların sorumluluklarını azaltan ve arada bir katman oluşturan yapıda olmaları, yanı sıra ana işlerinin ve uzmanlıklarının da müşavirlik olması nedeniyle firmaların çözüm ortağı büyük destekçileri ve adeta sigortaları olduğunu göz önünde bulundurmak gerekir. Gümrük Kanunu’nun 181. madde 1. fıkrasında İthalatta gümrük yükümlülüğünde yükümlü, beyan sahibidir. Dolaylı temsil durumunda, hesabına gümrük beyanında bulunulan kişi de yükümlüdür.

Gümrük Yönetmeliğinin 563 maddesinde, Gümrük Müşavirleri imzaladıkları beyanname ile ilgili cezai hükümlerin uygulanması açısından beyannamede belirtilen bilgiler ile beyannameye ekli belgelerin doğruluğu ve ilgili rejimin gerektirdiği bütün yükümlülüklere uyulmasından sorumludur. Hem beyannameye ekli belgelerin doğruluğu hem de ilgili rejimin gerektirdiği bütün yükümlülüklerden Gümrük Müşavirini sorumlu tutmaktadır ki bu durum, ortalama bir meslek sahibinin sorumluluğunun ötesinde nesnel sorumluluk derecesindedir. Bu da ortaya koymaktadır ki, yasa ve yönetmelik Gümrük Müşavirinin her şeyi bildiğini varsaymakta ve her şeyden sorumlu tutmaktadır.

Doğrudan temsilcinin gümrük işlemlerini takip edebilme bilgi ve yeterliliğine sahip olup olmadığı konusunda hiçbir kriterin belirlenmemiş olması, bilgi birikimi yetersiz ve nitelikleri eksik kişilerin gümrük işlemi takip edebilmesi olasılığını akla getirmektedir.

Gümrüklerde yapılan işlemler sadece gümrükten mal çekilmesi olarak algılanmamalı işlemlerin niteliği ve süreci açısından aşağıda sıralanan Dolaylı temsilci olarak Gümrük Müşavirleri Tarafından Yapılan İş Ve İşlemler, Gümrük Müşavirlerinin Mesleki Riskleri, Hukuki Ve Mali Sorumluluklarına göz atmamız gerekmektedir.

Gümrük Müşavirleri Tarafından Yapılan İş Ve İşlemler

• Yaklaşık 150 kanun, 30 uluslararası antlaşma ve sözleşme, yüzlerce Bakanlar Kurulu Kararı, yönetmelik, genelge ve sair mevzuatın doğru yorumlanması ve uygulanması,

• Sipariş aşamasında ön inceleme yapılması, maliyet analizleri, alınması gereken uygunluk ve izin belgelerinin tespiti ve ilgili kurum veya kuruluşlardan alınması,

• Eşya geldiğinde iş sahipleri, nakliyeci firma ve bankalardan evrakların toplanması,

• Belgelerin ve eşyanın mevzuat açısından eşleştirilmesi ve kontrolü,

• Beyan öncesi eşyanın siparişe uygunluğunun, hasar veya noksanlığının kontrolü,

• Serbest dolaşıma giriş rejimini, Transit rejimini, Gümrük antrepo rejimini, Dahilde işleme rejimini, Gümrük kontrolü altında işleme rejimini, Geçici ithalat rejimini, Hariçte işleme rejimi, İhracat rejim beyanlarının doğru yapılması,

• Müfettişlerin Sonradan kontrol işlemlerinde, iş sahibi adına başından sonuna kadar bulunmak ve katkı verilmesi,

• İdari ve adli itiraz süreçlerini takip etmek, idari veya adli yargı aşamasında mesleki konularda asiste edilmesi,

• Eşyanın Gümrük muayene ve kontrollerinin yapılmasının sağlanması,

• Tarife Beyanname süreçlerinin tamamlanması, Vergilerin ödenmesi ve eşyanın uygun araçlarla sevk edilmesi,

• Mesleki bilgi ve tecrübeleriyle iş süreçlerini kısaltarak gereksiz zaman kaybı ile ardiye, demuraj ve benzeri mali kayıpların asgariye indirilmesi

• Yasal Dış ticaretin önünün açılması,

• İlgili kurumlardan alınması gereken ön izin uygunluk vs. belgeleri alması,

• Küşat, ekspertiz, elleçleme, tahlil ve sair işlemlerin takip edilmesi,

• Dökümantasyon lojistiği

Gümrük Müşavirleri sadece Gümrük İdareleri nezdinde değil, ilgili kamu kurumları, iş sahipleri, bankalar, taşımacı kuruluşlar, antrepo ve geçici depolama işletmeleri nezdinde iş ve işlemleri takip etmektedirler.

Gümrük Müşavirlerinin Mesleki Riskleri Hukuki Ve Mali Sorumlulukları

• Gümrük, KDV, ÖTV vb. Kabahatler Kanunu kapsamındaki idari para cezaları,

• Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında uygulanan hürriyeti bağlayıcı cezalar ile on bin güne varan adli para cezaları, eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katına varan para cezaları,

• Meslekten geçici ve daimi men edilme cezaları,

• İşlem esnasında eşyaların gördüğü hasar, zarar ve ziyanların tazmini

İş sahiplerinin gümrük müşavirleri ile çalışma zorunluluğu olmadığı halde Gümrükler Genel Müdürlüğünün; resmi verilerine göre gümrükleme işlemlerin %90 Gümrük Müşavirleri tarafından yapıldığı.

Bundaki en önemli etkenlerin başında da daha düşük maliyet avantajının sağlandığı İşlemlerin hızlandığı, kamunun iş yükünün alındığı, Cezai, mali ve hukuki sorumlulukları olan Gümrük Müşavirlerinin risklerini azatlığını bilerek tercih ettikleri bilinmektedir.

Bir Müşavirlik Firması olmaksızın dış ticaret yapmayı planlayan firmaların, yukarıda sayılan iş süreci, bilgi akışı, risk ve maliyetlerinin yanında ileride telafisi zor, 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunundan doğan hukuki yaptırımlara maruz kalabileceklerini göz ardı etmemelerini öneririz.