Her ebeveyn şu ya da bu şekilde çocuklarını sosyalleştirmek için çaba gösterirler. Ancak ebeveynlerin sosyalleştirme yöntemleri arasındaki farklılıklar çocukların psikososyal ve duygusal gelişimleri açısından farklı sonuçlar doğurur. Çocuk yetiştirme tutumları 4 boyut, 3 ana baba stili ve içerdiği sonuçlar açısından incelenebilir. Tutumlar içinde en olumlu sonuçlara demokratik tutum sahip bulunmaktadır.
ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMLARINDA 4 BOYUT
Ebeveyn Kontrolü: Ebeveyn tarafından koyulan kurallara çocukların ne oranda uymak zorunda olduklarını gösterir.
Ebeveyn Çocuk İletişiminde Açıklık: Anne ve babaların verilecek kararlarda çocukların fikirlerine önem vermesi, saygı göstermesi, bu konuda çocuklarını teşvik etmeleri, çocuklarına sınır getiriyorlarsa bunun nedenlerini açıklamalarını içerir.
Olgunluk Beklentisi: Ebeveynlerin çocuklarını zihinsel, duygusal, sosyal alanda başarılı olmaları için teşvik etmelerini ve çocuklarına kendi yetenek ve çabalarıyla yaşamayı öğretmelerini içerir.
Bakım/Destek: Ebeveynlerin çocuklarıyla ilişki kurarken ne derecede yakın, sevecen ve sıcak davrandıklarını içerir.
3 ANA BABA STİLİ
Otoriter: Koyulan kurallara çocukların koşulsuz uymasını itaat etmesini isteyen, çocukları kurallara uymadığında cezalandıran, çocuklarla pek fazla görüş alışverişinde bulunmayan stildir. Bu stilde açık iletişim düşük, kontrol ve olgunluk beklentisi yüksektir.
Demokratik: Çocuklardan olgun davranışlar bekleyen, gerektiğinde kurallara uymasını isteyen, sıcak, sabırlı, duyarlı bir şekilde çocukları dinleyen, alınacak kararlarda çocukların görüşlerini önemseyen, hem ebeveynin hem de çocuğun isteklerini dikkate alan stildir. Tüm boyutlar yüksek derecededir.
İzin Verici: Çok fazla özgürlüğün tanındığı, hiçbir şekilde sınırların çizilmediği, ihmale varan bir hoşgörünün olduğu, sıcak ve sevecen olmakla birlikte tüm kararları çocuğun kendisinin almasını bekleyen, çocukların istediği zaman yattığı, yemek yediği vb.. stildir. Kontrol ve olgunluk beklentisi düşük, açık iletişim ve bakım boyutlarında yüksektir.
3 ANA BABA STİLİNİN DOĞURDUĞU SONUÇLAR AÇISINDAN ÇOCUK TİPLERİ
Otoriter: Daima mutsuz, yaşıtlarıyla ilişkilerinde kaygılı/güvensiz, çekingen, kendini iyi ifade edemeyen, saldırganlık eğilimi yüksek ve benlik saygısı düşük.
Demokratik: Bağımsız, kendini iyi ifade edebilen, sosyal ve akademik başarısı yüksek, ebeveyniyle işbirliğine açık, arkadaşlarıyla iyi geçinen, başarı güdüsü yüksek.
İzin Verici: Saldırganlık eğilimi yüksek, akademik başarısı düşük, duygusal kontrolü zayıf, uzun süreli amaçları pek olmayan, sorumluluk almaktan pek hoşlanmayan, içki ve sigaraya erken yaşlarda başlayan.
Temelde bilimsel olarak gruplandırılmış “anne-baba” tutumlarını çok kısa, anlaşılır ve de genel hatlarıyla sizlerle paylaştım. Bu tutumların benimsenmesinde ve uygulanma şeklinde “aile yapısı”, “kültürel değerler” , “ailedeki çocuk sayısı” vs. gibi birçok farklı değişkenin etkilerini ve önemini tabiki gözardı etmememiz gerekiyor. Benim uzman olarak görüşüm ise bu tutumlardan özellikle ilk ikisinin harmanlanarak, mümkünse bir uzman desteğinde ailenize uyarlanması, ve tamamen size ve çocuğunuza özgü bir “aile tutumu” oluşturarark bunu kalıcı, sürekli ve istikrarlı bir biçimde benimsemenizdir. Keyifli ve mutlu bir aile hayatı bir çocuğun gelişimimdeki en temel unsurdur. Bir sonraki yazımda farklı anne baba tutumları ve bunların çocuk üzerindeki etkisi konusunda daha detaylı bilgilerle birlikte olmayı umuyorum.
Sevgilerimle...
